Kosten van verre lepelaartrek hoger dan de baten

Eén op de vijf lepelaars die terugvliegt van Mauretanië naar Nederland overleeft die trektocht niet. Die sterfte is aanzienlijk hoger dan onder de vogels die uit Frankrijk of Spanje en Portugal moeten terugkomen. Daarvan haalt slechts één op de twintig de eindstreep niet. Dat blijkt uit een publicatie die vandaag verscheen in Biology Letters, van Tamar Lok en collega’s.

Voor dit onderzoek maakte Lok de balans op voor vogels die tussen broed- en overwinteringsgebied 1.000 kilometer vliegen naar Frankrijk, 2.000 naar het Iberisch schiereiland, of 4.500 kilometer naar West-Afrika. Daaruit bleek dat de vogels die in het voorjaar uit West-Afrika terugkomen alleen tijdens die voorjaarstrek aanzienlijke verliezen lijden. Tijdens de najaarstrek van Nederland naar West-Afrika sneuvelen nauwelijks vogels. Vooral de fysieke barrière van de Sahara lijkt de vogels parten te spelen op de noordwaartse trek.

Tegenwind
Volgens Lok kan dit komen door slechtere windcondities tijdens het voorjaar, in combinatie met het feit dat vogels niet voldoende kunnen opvetten in West-Afrika om deze slechte windcondities te kunnen trotseren. Tegenover die hoge ‘kosten’ tijdens de voorjaarstrek stond tegelijk geen duidelijk betere overleving voor vogels die zuidelijker overwinteren. Per saldo levert doorvliegen na Spanje of Portugal de vogels dus niets op.

Lok: ‘In veel theoretische modellen rond vogeltrek wordt uitgegaan van baten, in de vorm van betere overleving in de winter, die de kosten van een lange trek goedmaken. Voor de lepelaars blijkt dat dus niet op te gaan; die zouden net zo goed, of zelfs beter in Zuid-Europa kunnen blijven. Waarom een deel van de vogels er toch voor kiest om de Sahara over te steken is onderwerp van lopend onderzoek.’